Russische faillietverklaring van Yukos Oil definitief niet erkend in Nederland
Het Russische vonnis waarbij Yukos Oil in 2006 in de Russische Federatie failliet is verklaard, wordt in Nederland definitief niet erkend. Dat is de uitkomst in cassatie nu de Hoge Raad vandaag het beroep tegen de beslissing van het gerechtshof Amsterdam heeft verworpen. Een belangrijk gevolg van het niet-erkennen van het Russische faillissementsvonnis is dat ook de bevoegdheid van de curator van Yukos Oil om rechtshandelingen te verrichten, in Nederland niet wordt erkend. Daarmee staat definitief vast dat de curator niet bevoegd was de aandelen in Yukos Finance aan de Russische vennootschap OOO Promneftstroy over te dragen en dat Promneftstroy dus geen rechthebbende op de aandelen in Yukos Finance is geworden.
Kern van de zaak: verkoop aandelen in Yukos Finance B.V.
De Moscow City Arbitrazh Court heeft in 2006 de Russische vennootschap OAO Yukos Oil Company (Yukos Oil) failliet verklaard. Gelijktijdig is een curator benoemd. Deze curator heeft op 10 september 2007, na een openbare veiling in Moskou, de aandelen die Yukos Oil hield in de Nederlandse vennootschap Yukos Finance B.V. geleverd aan de Russische vennootschap Promneftstroy. Promneftstroy heeft voor de aandelen US$ 307 miljoen betaald. In deze procedure staat de vraag centraal of de curator de aandelen in Yukos Finance rechtsgeldig kon overdragen aan Promneftstroy en dus of Promneftstroy aandeelhouder van Yukos Finance is geworden.
Het oordeel van het gerechtshof Amsterdam: strijd met de openbare orde
Het gerechtshof Amsterdam heeft op 9 mei 2017 (ECLI:NL:GHAMS: 2017:1695) beslist dat het faillissementsvonnis in Nederland niet wordt erkend. De curator was dus niet bevoegd om de aandelen in Yukos Finance aan Promneftstroy over te dragen. Promneftstroy is om die reden geen rechthebbende op die aandelen geworden.
Volgens het hof verdient het faillissement geen erkenning omdat de Russische autoriteiten doelbewust op het faillissement hebben aangestuurd. Daarbij zijn fundamentele rechtsbeginselen geschonden. Aan Yukos Oil waren zeer hoge, niet-legitieme btw-heffingen met boetes opgelegd. Dat bedrag moest Yukos Oil binnen korte tijd betalen. In de fiscale procedures hierover heeft Yukos Oil geen mogelijkheden gekregen tot een behoorlijke verdediging. Die procedures voldeden op verschillende punten niet aan de eisen van een behoorlijke rechtspleging. Op verzoeken van Yukos Oil om haar op welke wijze dan ook tegemoet te komen, werd niet gereageerd. Ook de veiling van Yuganskneftegaz, een groot olieproductiebedrijf van Yukos Oil, is niet naar behoren verlopen. Dit leidt er volgens het hof toe dat erkenning van het Russische faillissementsvonnis strijdig is met de Nederlandse openbare orde. Daarom kan in de Nederlandse rechtsorde geen rechtsgevolg worden toegekend aan dit faillissementsvonnis.
Het oordeel van de Hoge Raad: de beslissing van het hof blijft in stand
Volgens de Hoge Raad heeft het hof niet over het hoofd gezien dat het niet-erkennen van een buitenlands vonnis op grond van strijd met de Nederlandse openbare orde een uiterste middel is. Het hof heeft terecht geoordeeld dat sprake is geweest van schending van beginselen en waarden die in de Nederlandse rechtsorde fundamenteel zijn. Daarmee zijn de grenzen overschreden waarbinnen nog rechtsgevolg kan worden verbonden aan het faillissementsvonnis. Daarbij heeft de Hoge Raad de bezwaren verworpen tegen het oordeel van het hof dat de Russische autoriteiten de betalingsonmacht en uiteindelijk het faillissement van Yukos Oil hebben uitgelokt.
Met het oordeel van de Hoge Raad staat definitief vast dat Promneftstroy geen rechthebbende op de aandelen in Yukos Finance is geworden.