Advies AG aan Hoge Raad: rechter-commissaris als eerste aan zet bij beslissing over verschoningsrecht Jehovah’s Getuigen bij beslag
Het is aan de rechter-commissaris in strafzaken om als eerste te oordelen of ten aanzien van in beslag te nemen voorwerpen en vastlegging van gegevens bij doorzoekingen een verschoningsrecht toekomt aan Jehovah’s getuigen. Dat is het standpunt van advocaat-generaal (AG) Harteveld in zijn advies aan de Hoge Raad van vandaag.
De zaak
Het gaat in deze zaak om de inbeslagneming van voorwerpen en vastlegging van gegevens in het kader van doorzoekingen van onder meer het hoofdkantoor van de Christelijke Gemeente van de Jehovah’s Getuigen in Emmen en de woningen van een aantal ouderlingen in november 2018. De aanleiding van dat onderzoek zijn aangiftes tegen negen oud-leden van de Christelijke Gemeente van de Jehovah’s Getuigen wegens seksueel misbruik.
De Christelijke Gemeente van de Jehovah’s Getuigen en vijf ouderlingen maakten bezwaar bij de rechtbank tegen de inbeslagname van stukken. Deze klagers zijn niet als verdachten aangemerkt in het strafrechtelijk onderzoek. Ze hebben zich in de rechtbankprocedure beroepen op een geheimhoudingsplicht en een daaruit voortvloeiend verschoningsrecht.
De rechtbank oordeelde dat bij zowel de ouderlingen als lid van een religieus rechterlijk comité, als bij de Christelijke Gemeente van de Jehovah’s Getuigen geen sprake is van een geheimhoudingsplicht en een daaruit af te leiden verschoningsrecht (https://www.rechtspraak.nl/Organisatie-en-contact/Organisatie/Rechtbanken/Rechtbank-Overijssel/Nieuws/Paginas/Geen-verschoningsrecht-voor-ouderlingen-Jehovah-Getuigen.aspx). Tegen die beslissing is beroep in cassatie ingesteld bij de Hoge Raad.
Advies AG
De AG stelt zich op het standpunt dat in deze beslagkwestie de juiste procedure niet is gevolgd. Als een (vermeend) verschoningsgerechtigde zich tijdens een doorzoeking op het verschoningsrecht beroept en de justitiële autoriteiten aan dat verzoek voorbijgaan moet de rechter-commissaris daarover beslissen. Deze kan dan eventueel kennis nemen van de in beslag te nemen geschriften en gegevens en bepalen of het verschoningsrecht al dan niet van toepassing is. Over de beslissing van de rechter-commissaris kan vervolgens worden geklaagd bij de rechtbank waarna beroep in cassatie kan worden ingesteld bij de Hoge Raad.
Omdat de stap van de rechter-commissaris in de zaak in kwestie is overgeslagen en daardoor ten onrechte niet de juiste procedure is gevolgd, adviseert de AG de uitspraak van de rechtbank te vernietigen en de zaak te verwijzen naar de rechter-commissaris om opnieuw te worden behandeld.
Uitspraak Hoge Raad
De uitspraak van de Hoge Raad is voorlopig bepaald op 26 januari 2021.
De conclusie van de advocaat-generaal is een onafhankelijk advies aan de Hoge Raad, die vrij is dat advies al dan niet te volgen. De advocaat-generaal maakt deel uit van het parket bij de Hoge Raad. Het parket bij de Hoge Raad is een zelfstandig, onafhankelijk onderdeel van de rechterlijke organisatie. Het behoort niet tot het Openbaar Ministerie.