PG bij de Hoge Raad voornemens cassatie in het belang der wet in te stellen in zaak over procesafspraken tussen OM en verdediging verdachte

Achtergrond

In 2019 kondigde het OM aan strafzaken sneller te willen afhandelen door procesafspraken te maken met de verdediging van de verdachte. Bij afspraken over het proces kan het bijvoorbeeld gaan om het afbakenen van het opsporingsonderzoek door de officier van justitie en het beperken van onderzoekswensen door de advocaat. Ook kondigde het OM te gaan onderzoeken of het mogelijk is om ‘vonnisafspraken’ te maken. In de praktijk gaat het dan om een gezamenlijk afdoeningsvoorstel van de officier van justitie en de verdediging aan de rechter. Inmiddels zijn bij diverse rechtbanken zaken aangebracht waarbij sprake was van procesafspraken. De afspraken en de uitspraken lopen uiteen. Omdat een wettelijke regeling over procesafspraken ontbreekt, is niet duidelijk of en zo ja onder welke voorwaarden, het maken van procesafspraken toelaatbaar is. Wetgeving over procesafspraken is niet (op korte termijn) te verwachten.

Cassatie in het belang der wet

Het belang van de cassatierechtspraak is niet alleen te vinden in de controle op de juiste toepassing van het recht in een zaak, maar ook in de vorming van nieuw recht. Als in een zaak geen gewoon rechtsmiddel zoals hoger beroep of cassatieberoep wordt ingesteld, kan de Hoge Raad niet oordelen over in die zaak door een lagere rechter beoordeelde rechtsvragen. Toch kan in het algemeen belang beantwoording van een rechtsvraag door de Hoge Raad wenselijk zijn. In dat geval kan de PG een vordering tot cassatie in het belang der wet instellen. Dit buitengewone rechtsmiddel is een instrument om een beslissing van de Hoge Raad te verkrijgen over een rechtsvraag die in het belang van de rechtsontwikkeling en/of de rechtseenheid moet worden beantwoord.

Door het instellen van een vordering tot cassatie in het belang der wet kan op relatief korte termijn meer duidelijkheid worden verkregen over de vraag of en zo ja onder welke voorwaarden, het maken van procesafspraken toelaatbaar is.

Een uitspraak van de Hoge Raad in een zaak waarin sprake is van een cassatie in het belang der wet heeft geen rechtsgevolgen voor de betrokken partijen. De eerdere uitspraak van de rechtsprekende instantie blijft van kracht.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad is een onafhankelijk en zelfstandig instituut binnen de rechterlijke organisatie dat los staat van het rechtscollege de Hoge Raad. Er is geen gezagsverhouding tussen de Procureur-Generaal en de Hoge Raad. Dat komt ook tot uitdrukking in het woordje ‘bij’. De Procureur-Generaal geeft leiding aan het parket bij de Hoge Raad. Het parket bij de Hoge Raad behoort niet tot het Openbaar Ministerie en is onafhankelijk ten opzichte van de Minister van Justitie en Veiligheid.