Advies AG aan Hoge Raad: maaltijdbezorgers van Deliveroo werken op basis van arbeidsovereenkomst
De maaltijdbezorgers van Deliveroo zijn werkzaam op basis van een arbeidsovereenkomst. Dat betekent dat de bezorgers de rechten hebben die bij zo’n overeenkomst horen. Dat adviseert advocaat-generaal (AG) De Bock de Hoge Raad in haar conclusie van vandaag.
Achtergrond
Maaltijdbezorger Deliveroo is in juni 2015 in Nederland begonnen met haar activiteiten. De Deliveroo bezorgers werkten tot in de loop van 2018 op basis van een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd. In 2018 besloot Deliveroo de arbeidsovereenkomsten niet meer te verlengen maar de bezorgers via een zzp-constructie op basis van een opdrachtovereenkomst te laten werken.
Deliveroo maakt bij de toedeling van de bezorging van maaltijden gebruik van een algoritme, genaamd Frank. Frank is een geavanceerd systeem en volgens Deliveroo cruciaal voor haar organisatie. Bezorgers kunnen inloggen op diensten wanneer zij dat willen. Eenmaal ingelogd kunnen zij door Frank een bezorging aangeboden krijgen en bezorgers mogen dat aanbod weigeren. Een bezorger kan zich ook laten vervangen. Deliveroo bepaalt steeds eenzijdig de hoogte van het loon.
De vakbond FNV spande een rechtszaak aan tegen Deliveroo om zo een arbeidsovereenkomst af te dwingen voor de bezorgers.
Procedure bij rechtbank en gerechtshof
Zowel de kantonrechter als het hof hebben geoordeeld dat de Deliveroo-bezorgers werkzaam zijn op basis van een arbeidsovereenkomst. De bezorgers verrichten volgens de wettelijke omschrijving van de arbeidsovereenkomst hun arbeid ‘in dienst van’ Deliveroo, zo oordeelde het hof. Het bezorgwerk behoort tot de kernactiviteiten van Deliveroo, wat wijst op een gezagsverhouding. Ook heeft Deliveroo de mogelijkheid tot controle van het werk. Via het ‘Frank-systeem’ zijn namelijk zowel het restaurant waar de maaltijd moet worden opgehaald als de klant naar wie de maaltijd gaat ervan op de hoogte waar de bezorger zich bevindt. De vrijheid om wel of niet te werken en de vervangingsmogelijkheid zijn niet onverenigbaar met het bestaan van een arbeidsovereenkomst. Ook is volgens het hof van belang dat er onvoldoende aanwijzingen zijn dat de bezorgers werkzaam zijn als zelfstandig ondernemer.
Deliveroo stelde beroep in cassatie in tegen de uitspraak van het hof. Daarbij is ook aan de orde gesteld of FNV een collectieve actie kan instellen voor de maaltijdbezorgers.
Advies AG
De AG is van mening dat het hof FNV terecht ontvankelijk heeft verklaard in de door haar ingestelde collectieve actie voor de maaltijdbezorgers. Weliswaar hebben de maaltijdbezorgers individuele contracten, maar de manier waarop het werk feitelijk wordt uitgevoerd is voor alle bezorgers hetzelfde. Bovendien gaat het om standaardcontracten (in twee varianten).
Volgens de AG draait het bij de beantwoording van de vraag of de maaltijdbezorgers van Deliveroo een arbeidsovereenkomst hebben, vooral om de invulling van het criterium ‘in dienst van de andere partij’ (het gezagscriterium). Bij de invulling daarvan is het volgens haar belangrijk of het werk organisatorisch is ingebed in de onderneming van de werkverschaffer. Als de werkzaamheden een wezenlijk onderdeel zijn van de bedrijfsvoering, zal daarvan snel sprake zijn. Alleen als de werker als zelfstandig ondernemer kan worden beschouwd, is géén sprake van organisatorische inbedding van het werk in de onderneming van de werkverschaffer. Het is volgens de AG (in beginsel) of het een of het ander: de werker werkt ‘in dienst van de andere partij’ doordat het werk is ingebed in de onderneming van die ander, óf de werker heeft zijn of haar eigen onderneming. Bij de vaststelling of het werk organisatorisch is ingebed in de onderneming van de werkverschaffer of dat de werker een eigen onderneming heeft, moet vooral worden gekeken naar de feitelijke uitvoering van de werkzaamheden. Dat sluit aan bij de rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie.
Net als het hof vindt de AG dat de contractsbepaling van Deliveroo dat de maaltijdbezorger vrij is om zich te laten vervangen, niet in de weg staat aan de kwalificatie als arbeidsovereenkomst. Dat geldt ook voor de contractuele vrijheid van de bezorger om te werken (‘in te loggen’) wanneer hij of zij dat wil.
De rechtsverhouding tussen Deliveroo en haar bezorgers geldt volgens de AG dan ook als arbeidsovereenkomst. Het advies van de AG brengt met zich dat de uitspraak van het gerechtshof in stand kan blijven.
Uitspraak Hoge Raad
De uitspraak van de Hoge Raad is (voorlopig) bepaald op 23 december 2022.
De conclusie van de advocaat-generaal is een onafhankelijk advies aan de Hoge Raad, die vrij is dat advies al dan niet te volgen. De advocaat-generaal maakt deel uit van het parket bij de Hoge Raad. Het parket bij de Hoge Raad is een zelfstandig, onafhankelijk onderdeel van de rechterlijke organisatie. Het behoort niet tot het Openbaar Ministerie.