Publicatie oud arrest uit 1952: het arrest Emmense baliekluiver
Soms kan een lagere regeling van rechtswege ophouden te bestaan. Dat is het geval als, nadat die lagere regeling tot stand is gekomen, een hogere regeling wordt aangenomen die hetzelfde onderwerp regelt. De lagere regeling moet dan wijken voor de hogere regeling. Maar wanneer is sprake is van het regelen van hetzelfde onderwerp? In de zaak over de zogenoemde Emmense baliekluiver besliste de Hoge Raad dat daarvoor niet alleen naar de verboden gedraging zelf, maar ook naar het doel van de beide regelingen moet worden gekeken. Niet alleen hetzelfde onderwerp maar ook eenzelfde doel is noodzakelijk voor het buiten werking stellen van een eerdere (anterieure) lagere regeling door een latere (posterieure) hogere regeling. Sinds vandaag staat deze uitspraak van de Hoge Raad online op www.rechtspraak.nl.
De zaak
De verdachte was op 2 juni 1951 in de gemeente Emmen zonder noodzaak op een voor het publieke verkeer bestemde brug blijven staan. Hij werd vervolgd vanwege baliekluiverij – het zich nodeloos ophouden op een brug – wat verboden was volgens de algemene plaatselijke verordening (APV) van de gemeente Emmen. De gemeente had deze bepaling in de APV opgenomen onder meer om te voorkomen dat mensen doelloos zouden blijven hangen, om zo “de uit dat verblijf voortvloeiende gevaren van baldigheid” tegen te gaan. Tegenwoordig zou men zeggen: om hangjongeren van de brug te weren.
De kantonrechter ontsloeg de verdachte van alle rechtsvervolging, omdat de APV-bepaling niet meer zou gelden. Nadat de APV van Emmen tot stand was gekomen, werd het Wegenverkeersreglement (het WVR) vastgesteld. Ook volgens artikel 40 lid 4 van het WVR was het verboden om te blijven staan op en nabij kruisingen en bruggen. Dan gold, zo oordeelde de kantonrechter de rechtsregel dat een hogere regeling, in dit geval het WVR, en was de APV-bepaling over het baliekluiven van rechtswege ophouden te bestaan.
Het OM was het met deze uitspraak niet eens en stelde beroep in cassatie in bij de Hoge Raad.
Oordeel Hoge Raad
De Hoge Raad vernietigde de uitspraak van de kantonrechter. Weliswaar hadden beide regelingen betrekking op het zich nodeloos ophouden op bruggen, maar het doel van beide regelingen was verschillend. De Emmense APV was vastgesteld met het oog op de openbare orde, veiligheid en het voorkomen van baldadigheden; de WVR had tot doel het verkeer goed en veilig te laten doorstromen en beoogde dus te voorkomen dat verkeersbelangen zouden worden geschaad. Dit verschil in motief maakte naar het oordeel van de Hoge Raad dat niet sprake was van het regelen van hetzelfde onderwerp, met als gevolg dat de lagere regeling voor de hogere regeling zou moeten wijken. Kortom, heeft de eerdere gemeentelijke regelgever hier een ander doel met de regeling op het oog dan de latere hogere regelgever, dan komt de APV-bepaling niet van rechtswege te vervallen. De Hoge Raad deed de zaak zelf af en veroordeelde de verdachte alsnog. De verdachte kreeg een boete van één gulden opgelegd, bij niet-betaling te vervangen door één dag tuchtschool.
Het arrest van de Emmense baliekluiver wordt nog altijd genoemd als het standaardarrest in de literatuur over de verhouding tussen lagere en hogere regelingen.
Publicatie 'oude' (mijlpaal)arresten
Sinds december 2019 publiceert de Hoge Raad oude (mijlpaal)arresten. Inmiddels zijn al een kleine 875 'oude' arresten online te vinden. In aanloop naar de publicatie van het 1000ste oude arrest wordt de komende tijd in ieder geval elke twee weken (en zo mogelijk vaker) een bijzonder/bijzondere nog te publiceren arrest(en), uitgelicht. Eerder zijn het arrest Lindenbaum-Cohen, het arrest ‘Aletta Jacobs’, het arrest Levenslang na afschaffing van de doodstraf en het Geweerarrest, het arrest over de dramatische ontvoering en levensberoving van een 13-jarige Haagse jongen in 1880, drie arresten over de positie van de vrouw in de rechtspraak, het arrest Gold Flake, het Driedagenarrest, het arrest over de aangespoelde balk op het strand, het arrest over de operette 'Friederike', het 'wildplasarrest', het arrest Gerard Reve, het arrest Leidse schouwburg en het arrest Market Maker op deze wijze belicht.
Uitspraken van de Hoge Raad worden sinds het jaar 2000 geanonimiseerd gepubliceerd op rechtspraak.nl. Daarvóór vond publicatie van arresten hoofdzakelijk plaats via redacties van jurisprudentie-uitgaven van uitgevers. Een aantal arresten is door de uitgevers wel digitaal beschikbaar gesteld maar staat, in veel gevallen ook bewerkt, in databanken waarvoor een abonnement moet worden afgesloten. De Hoge Raad ziet het maatschappelijk belang van, en ook als zijn maatschappelijke taak in, het (gratis) online beschikbaar stellen van ‘oude’ (‘mijlpaal’)arresten van vóór het jaar 2000.
Veel van de inmiddels gepubliceerde arresten moesten worden opgevraagd uit het archief in Kampen en het Nationaal Archief in Den Haag. Deze arresten zijn vervolgens gescand en de handgeschreven arresten overgetypt, daarna zorgvuldig gecontroleerd, geanonimiseerd waar nodig en overgezet naar het systeem om ze te kunnen publiceren op rechtspraak.nl.
Kijk op onze website (onder Mijlpaalarresten) voor de lijst met de inmiddels gepubliceerde ‘oude’ mijlpaalarresten.