Publicatie oud arrest uit 1968: het zgn. Ezelproces van schrijver Gerard Reve
Had schrijver Gerard Reve zich in publicaties schuldig gemaakt aan smalende godslasteringen zoals strafbaar gesteld in het toenmalige artikel 147 in het Wetboek van Strafrecht? De Hoge Raad beantwoordde deze vraag in 1968 ontkennend. Sinds vandaag staat de uitspraak van de Hoge Raad online op www.rechtspraak.nl.
De zaak
Gerard Reve, een beroemde auteur, werd in 1966 strafrechtelijk vervolgd vanwege passages van zijn hand in het tijdschrift Dialoog en in zijn boek Nader tot U. Hij zou zich hebben schuldig gemaakt aan smalende godslasteringen, hetgeen in de periode 1932-2014 strafbaar was.
De vervolging van Reve leidde tot veel ophef in de samenleving, omdat velen vonden dat de vervolging op gespannen voet stond met de vrijheid van meningsuiting. Anderzijds waren er ook burgers die vonden dat Reve zich niet had mogen uitlaten zoals hij gedaan had.
De rechtbank Amsterdam kwam tot het oordeel dat de betreffende uitlatingen van Reve godslasterlijk waren, maar niet als honend konden worden aangemerkt. Van strafbare, smalende godslasteringen in de zin van artikel 147 Wetboek van Strafrecht was daarom geen sprake. De rechtbank ontsloeg Reve van alle rechtsvervolging.
In hoger beroep bij het hof Amsterdam kwam het tot een vrijspraak. Het hof achtte niet bewezen dat Reve zich in de betreffende passages opzettelijk smalend had uitgelaten. Niet gebleken was dat Reve had bedoeld God te beschimpen of te honen dan wel op enigerlei wijze uiting te geven aan verachting van God.
Oordeel Hoge Raad
De Hoge Raad liet het oordeel van het hof in stand. De Hoge Raad leidde uit de wetsgeschiedenis af dat het woord smalende in de strafbaarstelling van artikel 147 Wetboek van Strafrecht betekent dat de verdachte moet hebben bedoeld (subjectief) zich op een krenkende wijze uit te laten over godsdienstige gevoelens. Het hof was dus uitgegaan van een juiste opvatting met betrekking tot de term smalende godslasteringen.
Publicatie 'oude' (mijlpaal)arresten
Sinds december 2019 publiceert de Hoge Raad oude (mijlpaal)arresten. Inmiddels zijn al een kleine 900 'oude' arresten online te vinden. In aanloop naar de publicatie van het 1000ste oude arrest wordt de komende tijd in ieder geval elke twee weken (en zo mogelijk vaker) een bijzonder/bijzondere nog te publiceren arrest(en), uitgelicht. Eerder zijn het arrest Lindenbaum-Cohen, het arrest ‘Aletta Jacobs’, het arrest Levenslang na afschaffing van de doodstraf en het Geweerarrest, het arrest over de dramatische ontvoering en levensberoving van een 13-jarige Haagse jongen in 1880, drie arresten over de positie van de vrouw in de rechtspraak, het arrest Gold Flake, het Driedagenarrest, het arrest over de aangespoelde balk op het strand en het arrest over de operette 'Friederike' en het 'wildplasarrest' op deze wijze belicht.
Uitspraken van de Hoge Raad worden sinds het jaar 2000 geanonimiseerd gepubliceerd op rechtspraak.nl. Daarvóór vond publicatie van arresten hoofdzakelijk plaats via redacties van jurisprudentie-uitgaven van uitgevers. Een aantal arresten is door de uitgevers wel digitaal beschikbaar gesteld maar staat, in veel gevallen ook bewerkt, in databanken waarvoor een abonnement moet worden afgesloten. De Hoge Raad ziet het maatschappelijk belang van, en ook als zijn maatschappelijke taak in, het (gratis) online beschikbaar stellen van ‘oude’ (‘mijlpaal’)arresten van vóór het jaar 2000.
Veel van de inmiddels gepubliceerde arresten moesten worden opgevraagd uit het archief in Kampen en het Nationaal Archief in Den Haag. Deze arresten zijn vervolgens gescand en de handgeschreven arresten overgetypt, daarna zorgvuldig gecontroleerd, geanonimiseerd waar nodig en overgezet naar het systeem om ze te kunnen publiceren op rechtspraak.nl.
Kijk op onze website (onder Mijlpaalarresten) voor de lijst met de inmiddels gepubliceerde ‘oude’ mijlpaalarresten.