Advies AG aan Hoge Raad over de rechtsgeldigheid van een studiekostenbeding tussen advocatenkantoor en advocaat-stagiaire

De zaak

Het hof Den Haag heeft aan de Hoge Raad prejudiciële vragen gesteld over de geldigheid van een tussen een werkgever en een werknemer overeengekomen studiekostenbeding. Op grond van zo’n beding is de werknemer verplicht de kosten van een door de werkgever betaalde opleiding geheel of gedeeltelijk terug te betalen indien zich bepaalde omstandigheden voordoen, bijvoorbeeld als de werknemer kort na het voltooien van de opleiding vertrekt. Aanleiding voor het stellen van de prejudiciële vragen was een geschil tussen een advocatenkantoor en een advocaat-stagiaire over de rechtsgeldigheid van een beding op grond waarvan de advocaat-stagiaire de kosten van de Beroepsopleiding Advocatuur moest terugbetalen. De advocaat-stagiaire was tijdens de stage op staande voet ontslagen.

De werkgever is wettelijk verplicht zijn werknemers in staat te stellen noodzakelijke scholing te volgen. Dat is het geval voor opleidingen die op grond van het Europees recht, het nationaal recht of een cao verplicht zijn gesteld. De wet stelt ook dat noodzakelijke scholing voor de werknemer kosteloos dient te zijn. Studiekostenbedingen die daarvan afwijken zijn niet geldig. In de rechtspraak en de juridische literatuur is verschillend geoordeeld over de toepassing van deze bepalingen. Om hierover duidelijkheid te krijgen heeft het hof Den Haag aan de Hoge Raad de prejudiciële vragen gesteld.

Een prejudiciële vraag is een rechtsvraag van een rechter aan de Hoge Raad over de uitleg van een rechtsregel. Daaraan kan behoefte bestaan als de Hoge Raad over die vraag niet eerder heeft beslist. Het gaat om vragen die zich voordoen in een concrete zaak die bij een rechtbank of hof in behandeling is. De mogelijkheid tot het stellen van prejudiciële vragen is verbonden aan een aantal voorwaarden: zo moet een antwoord op deze vraag nodig zijn voor het nemen van een beslissing in een zaak en dezelfde vraag moet aan de orde zijn in een vergelijkbare zaken.

Advies AG

Volgens de AG kan de Beroepsopleiding Advocatuur worden aangemerkt als scholing die noodzakelijk is voor de uitoefening van de functie van een advocaat-stagiaire omdat het gaat om een wettelijk verplichte opleiding. De werkgever moet daarom de advocaat-stagiaire in staat stellen om deze opleiding te volgen. Verder vindt de AG dat de werkgever de Beroepsopleiding Advocatuur aan de advocaat-stagiaire kosteloos moet aanbieden omdat die opleiding noodzakelijk is. Een contractueel beding op grond waarvan de kosten van de Beroepsopleiding Advocatuur kunnen worden verhaald op de advocaat-stagiaire of verrekend met zijn loon is niet-geldig zodat de advocaat-stagiaire daar niet aan kan worden gehouden. Dit laat volgens de AG onverlet dat de werkgever in uitzonderlijke gevallen op grond van goed werknemerschap betaalde kosten kan verhalen op de werknemer, bijvoorbeeld als deze geen enkele inzet toont bij het volgen van die opleiding.

Uitspraak Hoge Raad

Het is nog niet bekend wanneer de Hoge Raad uitspraak doet.

De conclusie van de advocaat-generaal is een onafhankelijk advies aan de Hoge Raad, die vrij is dat advies al dan niet te volgen. De advocaat-generaal maakt deel uit van het parket bij de Hoge Raad. Het parket bij de Hoge Raad is een zelfstandig, onafhankelijk onderdeel van de rechterlijke organisatie. Het behoort niet tot het Openbaar Ministerie.

Publicatie op rechtspraak.nl

ECLI:NL:PHR:2025:355

Wilt u nieuwsberichten van de Hoge Raad ontvangen? Abonneer u dan op de nieuwsservice van de Hoge Raad. Met deze nieuwsservice krijgt u automatisch een e-mail zodra een nieuwsbericht op onze website verschijnt. U kunt zelf kiezen welke attendering u wilt ontvangen. Meer informatie vindt u onder ‘Nieuwsservice’ op onze website www.hogeraad.nl.