Paul Frielink, advocaat-generaal

“De vraag die ik mij als advocaat-generaal moet stellen, is: heeft de rechter zijn werk goed gedaan? Heeft hij de door hem vastgestelde feiten van de zaak in het juiste juridisch kader geplaatst en beoordeeld? Die analyse giet ik in een juridisch advies voor de Hoge Raad; wij noemen dat een conclusie. Ik schrijf zo’n conclusie in naam van de procureur-generaal, maar ik hoef hem mijn conclusie niet voor akkoord voor te leggen. Als de toonzetting van een conclusie hem niet zou bevallen, dan zou hij mij daarover denk ik wel aanspreken. Dat heb ik nog niet meegemaakt, maar wat niet is kan nog komen. Ik werk hier pas 2 jaar.”

Gewonemensentaal

“Denk nou niet dat ik de conclusies in mijn eentje schrijf. Dat doe ik samen met de wetenschappelijk medewerkers van het wetenschappelijk bureau van de Hoge Raad. Zij schrijven aan de hand van de cassatieschrifturen die door een advocaat zijn ingediend conceptconclusies. We bespreken zo’n concept, ik stel vragen, geef commentaar en pas het concept nu eens minimaal, dan weer fors aan. Vervolgens reageert de wetenschappelijk medewerker weer op mijn aanpassingen. In de communicatie over het concept, zeker als je het ingrijpend hebt gewijzigd, moet je wel de juiste toon aanslaan. De toon maakt de muziek. Dat geldt ook voor de conclusies. De één schrijft formeler dan de ander. Ik streef in mijn conclusies naar zoveel mogelijk gewoon Nederlands. Natuurlijk ontkom ik niet aan juridische termen, maar voor de rest ben ik een groot voorstander van gewonemensentaal.”

Ogen

“Uiteindelijk beslis ik: dit moet het worden. Ik vraag de wetenschappelijk medewerker dan nog één keer om de tekst secuur na te lopen op type- en taalfouten en andere onnauwkeurigheden. Dat doe ik daarna zelf ook nog eens. Dan maak ik de conclusie definitief, plaats ik een digitale handtekening en gaat de conclusie in PDF-versie de deur uit. Bij mij gaat niet één conclusie de deur uit die niet is gezien door vier ogen. Het is nog niet voorgekomen dat ik op weg naar huis dacht: dat ben ik vergeten, stom! Het zal ongetwijfeld een keer gaan gebeuren. Het is en blijft mensenwerk. En er is zó veel jurisprudentie, er zijn zó veel uitspraken er is zó veel literatuur. Je kunt zomaar een arrest van de Hoge Raad zijn vergeten of – nog erger – hebben gemist. Voordeel is dat we in een team werken. Wat een weelde. Ik verwacht van de wetenschappelijk medewerkers dat ze mij tegengas geven. Jaknikkers lijken makkelijk, maar houden je niet scherp.”

Handrem

“De conclusie wordt uiterlijk tegelijk met het arrest van de Hoge Raad gepubliceerd. In veel gevallen, bijvoorbeeld als ik concludeer tot vernietiging van de beslissing van de feitenrechter, dan publiceren we de conclusie voordat de Hoge Raad arrest wijst. Als advocaat-generaal kun je anders over een zaak denken dan de strafkamer van de Hoge Raad. Er staat mij op dit moment één geval voor ogen waarbij ik dacht: hoe kan de Hoge Raad dat nou doen? Ik hield het erop dat ik niet duidelijk genoeg had geconcludeerd. Iets minder de handrem erop en met een minder omfloerste toon had de Hoge Raad de conclusie wellicht wel gevolgd. Je stapt na zo’n arrest niet op een strafraadsheer af, dat is not done. Overigens lig ik er niet wakker van als de Hoge Raad een zaak anders beoordeelt dan ik.”

Solistisch

“Er is weliswaar een team Frielink, maar als advocaat-generaal leid je toch een tamelijk solistisch bestaan. De conclusie is jóuw visie. Dat ligt voor de raadsheren in de strafkamer anders. Het is geen beslissing van een raadsheer, maar van de Hoge Raad. De ene samenstelling kan niet zomaar iets anders zeggen dan de andere. De strafkamer van de Hoge Raad spreekt met één mond en zal niet snel afwijken van een eerder ingezette koers. Dat zou ook niet goed zijn voor de rechtszekerheid. Advocaten-generaal hebben meer vrijheid. Je kunt speldenprikken uitdelen, je kunt de Hoge Raad uitnodigen tot het geven van meer duidelijkheid of tot een koerswijziging. In vergelijkbare zaken kan ik iets anders concluderen dan een collega. Deze onafhankelijkheid, die ook tot uitdrukking komt in het feit dat elke advocaat-generaal bij de Hoge Raad voor het leven is benoemd, geeft veel vrijheid. Tot op zekere hoogte voel ik mij daardoor een vrije vogel.”