Hester Wattendorff en Edgar du Perron, persraadsheren

Wat doet een persraadsheer?

Hester: "We communiceren over uitspraken van de civiele kamer, en soms voor de andere kamers. Het voornaamste wat we doen is uitleggen wat een uitspraak inhoudt. Dat doen we via persberichten, via X of mondeling voor camera of microfoon. We bewaken met die actieve voorlichting of datgene wat mensen van onze uitspraken maken ook klopt."

Edgar: "We zijn met zijn tweeën omdat je niet kunt optreden als je zelf in de groep rechters hebt gezeten die de uitspraak doet. En verder is het ook wel gezellig om het met zijn tweeën te doen."

Is dat uitleggen nodig? De Hoge Raad doet zelf toch al moeite om zijn uitspraken helder te krijgen?

Hester: "De praktijk wijst uit dat het vaak toch in minder juridisch jargon moet worden uitgelegd. En dat is meteen het moeilijkste deel van ons werk: onze berichten moeten kloppen, èn ze moeten voldoende begrijpelijk zijn. Daar zit een zekere spanning tussen. Het is trouwens een keer voorgekomen dat de zetel onze zin in het concept-nieuwsbericht duidelijker vond dan wat er in de uitspraak stond en toen is de uitspraak teruggegaan naar de raadkamer en aangepast."

Edgar: "Journalisten zien op film liever geen pratende hoofden. We zijn dus niet veel op camera, want journalisten willen beeld en een beeld van rechters die een uitspraak doen is verhelderender."

Hester: "Daarin zie je dat onze rol verandert. TikTok-filmpjes van rechtspraakreporters bijvoorbeeld, dat is echt van nu. Voor de radio werkt het wel als we iets uitleggen, en op podcasts."

Hoe ben je persraadsheer geworden?

Edgar: "Ik had ervaring als decaan van een rechtenfaculteit met het te woord staan van journalisten. Ik ben docent voor eerstejaarsstudenten en dat helpt ook: die jonge studenten kennen het jargon nog niet."

Hester: "En ik ben ooit ingevallen toen Edgar niet kon, omdat hij had meebeslist over de uitspraak."

"We bewaken met actieve voorlichting of datgene wat mensen van onze uitspraken maken ook klopt."

Hoe bepaal je of er een nieuwsbericht wordt gemaakt?

Hester: "Dat doet de woordvoerder in eerste instantie. Ze kijkt of er in de zaak een maatschappelijk of juridisch belang is. En soms speelt de vraag: gaat een partij onze uitspraak misschien wat vertekend in de media weergeven? Dan kun je beter zelf het heft in handen nemen. Ook denk je soms: we moeten nu wel heel precies zijn in de formulering. Als het een zaak is met drie partijen bijvoorbeeld, waarvan er maar twee de procedure voeren. Dan moet je in het bericht wel duidelijk maken dat de derde partij niet in de zaak betrokken is."

Edgar: "We werken dus nauw met de woordvoerder samen. En dat is maar goed ook, want zelf maken wij altijd te lange koppen. Een goede kop is wel belangrijk, want je kunt niet kant en klaar genoeg zijn in het aanleveren van een nieuwsbericht."

Denk je ook in de raadkamer al aan je deskundigheid als persraadsheer?

Hester: "Nee, we proberen als raadsheren onze arresten voor partijen en derden altijd zo goed en duidelijk mogelijk op te schrijven. Wel maken we de voorleestekst voor als een uitspraak mondeling gedaan wordt."

Edgar: "Ons publiek is trouwens vaak niet het algemene publiek maar meestal het juridisch geschoolde publiek."

Zitten er haken en ogen aan het naar buiten treden met zittingen en uitspraken?

Hester: "Men juicht het over het algemeen toe."

Edgar: "Aan livestreams en video’s zitten wel nadelen. De privacy van aanwezigen in de zaal is niet automatisch gewaarborgd, en mensen kunnen in de montage knippen en plakken. Heb je één keer met je ogen geknipperd, maken ze er bij wijze van spreken van: ‘Rechter Hoge Raad dommelt weg’."

In de rechtspraak wordt nagedacht over de vraag waarom advocaten wel aanschuiven bij tv-programma’s en rechters niet. Daardoor kan er een eenzijdig beeld van de rechtspraak ontstaan. Hoe denken jullie daarover?

Hester: "Een talkshow lijkt me niet geschikt. In theorie is het denkbaar dat je wel eens in een tv-programma aanschuift."

Edgar: "Als we het al zouden doen, vind ik dat het rechters moeten zijn die niet in de raadkamer zijn geweest. Dus eerder iemand van de strafkamer of een wetenschapper, zodat niet zelfs maar de verdenking kan ontstaan dat je als persrechter uit de school klapt."

Hester: "Maar dan moet het eigenlijk sowieso niet iemand van de Hoge Raad zijn, want het verschil tussen de kamers binnen de Hoge Raad is bij niet-juristen veelal onbekend. Dus eerder iemand van een ander hof of uit de wetenschap."

Zijn er nog wensen die je hebt?

Edgar: "Ik zou onze arresten liever nog meer down to earth opschrijven. Dat je vooral opschrijft: waar gaat deze zaak over. In de jaren zestig is de indirecte rede in de uitspraken afgeschaft. En er kan nog wel meer gemoderniseerd worden."

Hester: "Je hebt nu nog het echte cassatietechniektaaltje: de klacht faalt, het middel klaagt over… enzovoort. Daar valt dus nog wel wat aan te verbeteren."